Rozważania na temat czym jest sztuka, czy też jak zdefiniować kulturę, są obecne w środowisku akademickim nie od dziś. Właściwie nie ma jednej dobrej odpowiedzi, choć niektóre teorie wydają się nad wyraz przemyślane i pojemne. Jedna z nich może między innymi wymieniać wszystkie instytucje, które kojarzymy z kulturą i nie będzie to błąd. Tak jak malarstwo miało swoje epoki i motywy przewodnie w różnym czasie, tak i np. teatr możemy uszeregować w ten sposób - jedni robią to aby zrozumieć drogę, jaką przebył człowiek sceny, inni z czystej pasji i niemożności całkowitego nasycenia swoich zainteresowań.
Tym oto sposobem docieramy do teatru współczesnego, który z jednej strony czerpie z przeszłości, z drugiej jednak stwarza zupełnie nową jakość (podobnie jak malarstwo współczesne). Czym jednak jest i jakie spektakle można w nim obejrzeć? O tym poniżej.
Być konkurencją dla kina
Teatr współczesny nie chce by kojarzono go wyłącznie ze sztampowymi spektaklami, będącymi inscenizacją klasyków dramatu. Nie chce też ograniczać swojego widza poprzez podziały na śmietankę towarzyską i klasy pomniejsze. Tutaj każdy ma prawo do zasmakowania w artyzmie, tyle że w bardziej nowoczesnej postaci. Z jednej strony mamy więc poszerzanie ram konwencji teatralnej, która wyobrażana jest jako scena bez jednej ściany, z drugiej jednak teatr współczesny wymyka się szufladkowaniu mieszając różne style, zaskakując (lub nawet szokując) oraz dopasowując swój przekaz do szerokiego grona widzów. Model upowszechniania kultury zajmuje w tym wypadku wolny wybór widza, a działania marketingowe stają się podstawą sukcesu bazującego na rentowności. Koniec z prestiżem, funkcją patriotyczną i integracyjną narodu. Koniec z nachalną edukacją - liczy się dobra rozrywka (która wciąż nakłania do głębszych refleksji, choć nie robi tego nachalnie, a raczej przy pomocy lekkiej i przyjaznej formy).
Funkcje teatru współczesnego
Oczywiście teatr nie był by sobą, gdyby spłycił swoją formę do tego, co współczesnemu widzowi oferuje kino. To co zostało w nim pomimo upływu wieków, to chęć ukazywania życia takim jakim ono jest - zarówno jeśli chodzi o pozytywne aspekty, jak i dramaty, turpizm, niesprawiedliwość oraz tragedię jednostek, do których grona może należeć każdy z nas. Współczesne spektakle robią to przy pomocy pastiszu, komedii oraz urealniania swojego scenariusza. Wyżej wspomniana funkcja rozrywkowa bazuje tu przede wszystkim na otwartości na każdy rodzaj sztuki oraz rezygnacji ze sztywnego trzymania się zasady, iż jest to wyłącznie przestrzeń przedstawień. We współczesnym teatrze odbywają się dziś konferencje, przeglądy, szkolenia, odczyty oraz spotkania - jego ramy wychodzą poza budynek i uwzględniają w swojej strukturze również widownie i innych ludzi.
Cechy charakterystyczne
Określenie "teatr współczesny" jest dość pojemne znaczeniowo, warto więc mieć świadomość owych niuansów semantycznych. Cechami charakterystycznymi, które wydają się być najbardziej uniwersalne, są tu między innymi:
- dowolna płeć aktora (nie było to dopuszczalne przez bardzo długi czas, który swój początek miał oczywiście w starożytnej Grecji),
- rezygnacja z zasady trzech jedności (miejsca, czasu i akcji),
- konstrukcja sceny dająca pole do popisu dla autorów scenografii oraz projektantów, dzięki którym wszelkie zmiany mogą zachodzić dziś tak płynnie,
- stosowanie antraktów,
- rezygnacja z moralizatorstwa,
- repertuar tworzy się w oparciu o trendy, a nie pod hasłem "sztuka dla sztuki".
Wszystko to wpływa na wysoki poziom artystyczny takich instytucji, gdyż muszą one zabiegać o widza i utrzymać wysoki poziom, aby utrzymać się na rynku. To już nie te czasy, gdzie wystarczyło pokazać dramat Szekspira o tragicznej miłości i dwóch skłóconych rodach.
Źródło: www.filmyiteatr.pl.
